Honderd dagen voor de Olympische Spelen in Tokio beginnen worstelt Japan met een nieuwe stijging van coronabesmettingen. Het land kampt met een vierde coronagolf en kent één van de traagste vaccinatieprogramma’s van alle ontwikkelde landen. Nog geen half procent van de bevolking heeft een eerste prik ontvangen.

In Tokio werden dinsdag 510 positieve tests geregistreerd, in Osaka kwam het aantal gemelde besmettingen op één dag zelfs voor het eerst boven de duizend uit. Experts vrezen dat de Japanse hoofdstad een „explosieve toename” in corona-infecties te wachten staat.

De pandemie zorgt voor flink wat hoofdbrekens voor de organisatoren, die moeten nadenken over de veiligheid van sporters, het aantal toe te laten toeschouwers, de verkoop van kaartjes en de veilige inrichting van het olympisch dorp. Al eerder werd bekend dat buitenlandse toeschouwers worden geweerd. Slechts honderd dagen voor de opening lijkt het echter te laat om de Olympische Spelen opnieuw uit te stellen. Vorig jaar werd daartoe wel besloten vanwege de pandemie.

Een andere zorg is de verwachte hitte tijdens de Japanse zomer. „Symptomen van uitputting door hitte lijken op die van het coronavirus”, zegt Hidemasa Nakamura van het Japans Olympisch Comité tegen persbureau Reuters. „Er zullen situaties zijn waarbij de coronamaatregelen moeilijk te combineren zijn met de hitte, bijvoorbeeld wanneer mensen in de rij buiten faciliteiten moeten wachten met mondkapjes op”.

De Olympische Spelen vinden plaats van 23 juli tot en met 8 augustus. Tot nu toe heeft alleen Noord-Korea nog afgezegd vanwege zorgen om de coronasituatie. Dinsdag werd bekend dat Nederlandse olympische sporters voorrang bij vaccinatie krijgen om veilig naar Tokio te kunnen.

De Olympische Zomerspelen in Tokio, het moet het grootste sportfeest van 2021 worden. Na een jaar vertraging, de vele beperkingen en vele tegenslagen is de lol er helaas wel al een beetje af. Waarom Japan ondanks alle tegenspoed toch door blijft pushen.

Vergeet het feit dat het klauwen met geld kost om de Zomerspelen nu nog af te blazen. Of dat Japan gigantisch gezichtsverlies vreest. Dat in Tokio dwars tegen een pandemie in ’s werelds grootste sportevenement móét doorgaan, valt ook historisch te verklaren. Japanners weten hoe het voelt om de Spelen kwijt te raken. In 1940 was Tokio al gekozen als eerste Aziatische organisator. De ‘wederopstanding’ moest het worden, na een vernietigende aardbeving in 1923. Tot Japan in 1931 het Chinese Mantsjoerije binnenviel.

Na dreigende boycots van Engeland en de Verenigde Staten moest Tokio in de zomer van 1938 als eerste stad ooit de organisatie teruggeven, vanwege ‘verslechterde internationale betrekkingen en de toenemende militaire activiteiten’. Helsinki mocht invallen, maar de Tweede Wereldoorlog zette definitief een kruis door de Spelen van 1940. Geen volksfeest voor Japan, maar een bloederige oorlog met de geallieerden. Pas in 1964 werd het gemis verwerkt, toen Tokio alsnog de Zomerspelen kreeg. De ‘wedergeboorte van een droom’, zo klonk het toen.

Ook Tokio 2020 werd vanaf het prille begin verkocht als de wederopstanding van een wereldnatie na rampjaar 2011 (aardbevingen, tsunami, kernramp). Nu moeten de uitgestelde Spelen zelfs symbool staan voor een definitieve streep door de pandemie. Corona als uitdaging, niet als bedreiging. ,,Afblazen zou nu ongepast zijn’’, oordeelde Yuriko Koike, gouverneur van Tokio. Dat gebeurde voorheen immers alleen in oorlogstijd.

Maar een van de slogans waarmee het winnende bid in 2013 werd gepresenteerd (‘Spelen in veilige handen’), blijkt met de kennis van nu toch wat ongelukkig gekozen. Volgens enquêtes is er amper nog een Japanner te vinden die met plezier uitkijkt naar de Spelen. En dat komt niet eens alleen door de vele beperkingen en de alarmerende coronacijfers. Het olympische hoofdpijndossier is zo omvangrijk geworden dat zelfs minister van financiën Taro Aso al eens over de ‘vervloekte Spelen’ sprak.

Er stond nog geen stadion overeind, toen de beeldvorming al een buts opliep. De ontwerpen van de beroemde Brits-Irakese architect Zaha Hadid werden als veel te duur en te bewerkelijk beschouwd. Het moest goedkoper én sneller, waarna een bouwopzichter volledig overwerkt zelfmoord pleegde.

Het eerste olympische logo bleek vrijwel exact gelijk aan dat van een theater in het Belgische Luik. Plagiaat! De olympische marathon moest worden verplaatst van Tokio naar Sapporo, ruim 800 kilometer noordelijk, vanwege angst voor extreme hitte. Naar goed olympisch recept was er ook een smeuïge corruptiezaak, die de Japanse olympische chef Tsunekazu Takeda de kop kostte toen betalingen aan de zoon van het later gevallen IOC-lid Lamine Diack uitlekten. En zakenman Haruyuki Takahashi deed een boekje open over zijn lobbywerk. Hij paaide IOC-leden blijkbaar met digitale camera’s en Seiko-horloges.

Onlangs nog waren er twee veelbesproken ontslagen binnen het organisatiecomité. Voorzitter Yoshiro Mori groef zijn eigen graf door te verkondigen dat vrouwen te veel praten in vergaderingen. En creatief directeur Hiroshi Sasaki stelde voor dat comédienne Naomi Watanabe, ontwerpster van een van de eerste Japanse ‘plus size’ kledingmerken, wel als ‘Olympig’ naar de opening van de Spelen mocht komen. Liefst getooid met varkensoren.

Al deze schandalen én nog een pandemie erbovenop. Hoe de Spelen van Tokio als een soort van onkruid toch kunnen overleven? Vanwege een giftige mix van geld en bijna ziekelijke trots. Een modderfiguur slaan in de eeuwige prestigestrijd met China, volgend jaar decor van de Winterspelen, dat is Japans trots te na. Wie organiseert de eerste veilige Spelen na de pandemie? Dat item leeft in Azië.

Eind juli komen zo’n 16.000 atleten, begeleiders, verslaggevers en sponsors naar Japan, waar pas net voorzichtig begonnen is met vaccineren. Een fiks bedrag is uitgetrokken om alles veilig te organiseren, maar de gigantische mensenstroom zal volgens deskundigen alsnog als een katalysator voor besmettingen werken.

De kosten? Oorspronkelijk in 2013 ingeschaald op 7,5 miljard dollar, maar mede door alle vertragingen gegroeid naar ruim 15 miljard. Centen die grotendeels verdampen, zonder buitenlandse fans en vrijwilligers. Dat drukt de ticketverkoop fors, en ook de toerismesector wordt getroffen. Maar nú nog cancellen, en daarmee ook de lucratieve tv- en reclamecontracten op het spel zetten, is volgens economen zelfs duurder dan stug doorgaan. Het gros van alle kosten is immers al gemaakt.

Een laatste reden dat deze Spelen nog leven? Ideologisch en naïef geredeneerd misschien, maar je mag toch hopen dat het IOC en Tokio ook in het belang van de sporter denken. Vijf jaar werken de atleten sinds Rio 2016 al toe naar hun goudjacht, de honger is gigantisch. Definitief afstel zou desastreus zijn voor een hele generatie sporters.

Vooralsnog is slechts één land afgehaakt, het communistische Noord-Korea. Daar bestaat corona simpelweg niet. Het naburige Japan, waarmee de relaties toch al dramatisch zijn, kan volgens Pyongyang nooit de veiligheid van atleten waarborgen. Het zou de ultieme nederlaag voor Japan zijn als de Noord-Koreanen straks gelijk blijken te hebben.