Cyanide komt in de natuur voor en behoort tot 1 der velen vruchtenplantengifstoffen, voorkomende in o.a. amandelen en in de pitten van peren, appels, vlierbessen, lijnzaad, pitten van steenvruchten zoals abrikozen, perziken, pruimen en kersen, bittere amandelen en cassave, doch in een lage acceptabele dosis; dat vormt dan geen probleem. Cyanide kan bitter smaken en ruiken. Echter bij een overmaat kan dat zeer giftig zijn. Cyanide kent ook vele (industriële) toepassingen en wordt o.a. gebruikt om goud uit gesteente te winnen in goudmijnen. Verder wordt het toegepast in elektrodepositie, metallurgie, sieraden industrie en fotografie. Soms worden cyaniden ook gebruikt als rattengif en insecticiden.

In het geval van de hoge concentraties aan cyaniden in het Stuwmeer heeft dat waarschijnlijk te maken met de plaatselijke illegale, alswel legale, goudwinningsactiviteiten, waarbij een incident of vaker incidenten, plaatsgevonden heeft (hebben), met als gevolg dat zulks in het waterlichaam van het Stuwmeer is terechtgekomen.

Cyanide is bij overmaat, zoals eerder gesteld, een giftige stof die schadelijk kan zijn voor het milieu en de gezondheid van levende organismen, inclusief mensen indien het een hoge dosis betreft. Het kan bij de mensen bij een overdosis leiden tot o.a. krachtsverlies, hoofdpijn, verwarring, misselijkheid en braken, toename van de frequentie en diepte van de ademhaling, aanvankelijk versnelde hartslag en later vertraagde hartslag, ademhalingsdepressie, ademstilstand, bewusteloosheid en hartritmestoornissen, verminderde reproductie-succes en mogelijke zelfs sterfte. Dit komt mede doordat het de werking van enzymen in het lichaam verstoort, die o.a. betrokken zijn bij de cel-ademhaling.

Wanneer cyanide in het aquatische milieu, i.c. in het Stuwmeer terechtkomt, kan het zich verspreiden en verschillende aquatische species aantasten, zoals vissen. Daarnaast kan het zich ook ophopen in de voedselketen, omdat toxische stoffen vaak opstapelen, naarmate ze van het ene naar het andere organisme worden doorgegeven; cyanide wordt langs natuurlijke weg moeilijk afgebroken; we zeggen dan ook wel dat cyanide een bio-accumulatieve en persistente stof is. 

Als cyanide in de voedselketen terechtkomt, kan het schadelijke effecten hebben op de species die het consumeren. Vissen en andere aquatische species kunnen acute toxische effecten ervaren, terwijl species hoger in de voedselketen (top predators e/o keystone species), zoals roofvogels e/o zoogdieren, blootgesteld kunnen worden aan langdurige blootstelling, vanwege het feit dat cyanide bio-accumulatief en persistent van aard is.

De snelheid waarmee cyanide in water wordt afgebroken, hangt af van verschillende factoren, zoals de concentratie van cyanide, de pH-waarde van het water, de temperatuur en de aanwezigheid van andere chemicaliën. In het algemeen wordt cyanide helaas relatief langzaam afgebroken door chemische reacties en micro-organismen in het water. De afbraaktijd kan variëren van enkele uren tot enkele weken.

Voor de lokale bewoners is bovenstaande situatie zeer ernstig, omdat de meeste dorpsbewoners voor hun eiwitvoorziening afhankelijk zijn van de visvangst, en grotere zoogdieren in de nabije omgeving, die het water van het Stuwmeer eveneens nuttigen. Eveneens gebruiken deze dorpsbewoners het water van het Stuwmeer voor het koken, baden, wassen van kleding, zwemmen, etc. Ook personen van Paramaribo kunnen i.v.m. het nuttigen van vis en wildvlees uit deze gebieden op den duur gevaar lopen.

Mening van ondergetekende is dat men in Suriname, onder alle regeringen, en helaas dus ook onder deze, steeds naar absurde ad-hoc maatregelen grijpt. Men zou moeten streven naar structurele en duurzame oplossingen. Ook hier falen beleidsmakers, net als destijds bij de rattenplaag in Nickerie. Bovendien maakt men ook slecht gebruik van lokaal technisch kader van het PTC en ADEKUS-FTW/AP/WTB en ADEKUS-FWNW, ADEKUS-CELOS en ADEKUS-SMNR en IOL opleiding Biologie voor oplossingsmodellen.

In dit geval van de vermeende verhoogde cyanide concentraties in het Stuwmeer, zou het raadzaam zijn een van de Alumni of Thesis Candidata van een der voornoemde instellingen de kans te geven om zich te profileren en weer het trotst gevoel te geven dat hij/zij mag helpen meedenken en meedoen aan het oplossen van een vermeend nationaal probleem; je creëert hierdoor ownership en vaderlandsliefde wat niet te onderschatten valt, in deze periode van demotivatie, vanwege de economische malaise waarin Suriname zich bevindt; neem hierbij ook eventueel mee de studenten op secundair schoolniveau, i.v.m. het spoedeisende karakter.

Het verwijderen van een overmaat aan cyanide uit het milieu, m.n. uit het Stuwmeer, is een complex proces dat gespecialiseerde technologie en deskundigheid vereist. Hier zijn enkele mogelijke stappen die kunnen worden genomen om cyanide te verwijderen uit het Stuwmeer:

1. Identificatie en broncontrole: Het is belangrijk om de bron van de cyanideverontreiniging te identificeren en indien mogelijk de lozing ervan te stoppen of te verminderen. Dit kan betekenen dat industriële activiteiten worden aangepast of dat naleving van regelgeving en milieunormen wordt afgedwongen. Het is jammer dat waarschijnlijk politieke toppers (in)direct betrokken zijn bij dit probleem, danwel het oogluikend toelaten dat zaken niet verantwoord verlopen bij voornamelijk de goudwinning.

2. Verdunning: Verdunning van de rivier kan helpen om de concentratie van cyanide te verlagen. Dit kan worden bereikt door gecontroleerde waterafvoer of door het toevoegen van schoon water aan de rivier. Het is echter belangrijk om rekening te houden met de mogelijke ecologische gevolgen van verdunning.

3. Chemische behandeling: Er zijn verschillende chemische behandelingen beschikbaar om cyanide te neutraliseren of te ontleden. Een veelgebruikte methode is het toevoegen van chemicaliën zoals chloor of waterstofperoxide, die cyanide omzetten in minder giftige verbindingen. Deze behandeling moet zorgvuldig worden uitgevoerd om ervoor te zorgen dat de bijproducten niet schadelijk zijn voor het milieu.

4. Adsorptie: Adsorptiemethoden kunnen worden gebruikt om cyanide te verwijderen door gebruik te maken van materialen zoals actieve koolstof of harsen. Deze materialen hebben de eigenschap cyanide aan zich te binden en kunnen worden gebruikt in filtersystemen om het water te zuiveren.

5. Biologische behandeling: Sommige bacteriën en algen zijn in staat cyanide af te breken door middel van biologische processen. Het stimuleren van deze natuurlijke afbraakprocessen kan een effectieve manier zijn om cyanide te verwijderen. Dit kan worden bereikt door het creëren van geschikte omstandigheden, zoals het optimaliseren van zuurstofniveaus en het toevoegen van nutriënten.

6. Het is belangrijk op te merken dat de keuze van de juiste methode afhangt van de specifieke omstandigheden en de concentratie van cyanide in het water. Het is raadzaam om deskundigen te raadplegen op het gebied van waterbehandeling en milieutechniek om de meest geschikte oplossingen te identificeren en te implementeren. Daarnaast is het van cruciaal belang om preventieve maatregelen te nemen om cyanideverontreiniging te voorkomen en te verminderen, om zo de impact op het milieu te minimaliseren.

Helaas wordt middels de huidige approach, het creatief intellectueel denken, als die er überhaupt is, van de verantwoordelijke beleidsmakers blootgelegd en zulks ten kostte van het milieu. Dit is slechts een voortvloeisel voor de aanpak van dit probleem. De lokale bewoners zijn debet aan deze ramp, omdat zij de Chinezen en Brazilianen helpen bij de goudwinningsactiviteiten, waarbij er cyanide wordt gebruikt. De regering gaat hier ook niet vrij uit, want de import van cyanide is verboden en alleen aan de multinationals zijn er vergunningen verleend om dit spul te importeren. Het is dan verbijsterend, dat tonnen van dit spul op een onverantwoordelijke manier zijn geïmporteerd en bewaard nabij het stuwmeer.

Ashvin Sewsahai, MSc., Bc.