In navolging van de Emiraten probeert nu Saoedi-Arabië het nieuwe sporthart van de wereld te worden. Voor extreem veel geld worden de grootste sportevenementen gekocht door de Saoedi’s. Om het eigen imago op te poetsen, ‘sportswashing’ oordelen de critici. ,,Natuurlijk zit er een idee achter, maar wordt dat door heel veel landen niet precies op dezelfde manier gedaan?’’

Gisteren Valencia - Real Madrid in Djedda. Vandaag Barcelona tegen Atlético in het King Abdullah Sports City Stadium. En zondag de finale van de Supercopa de España nieuwe stijl, ook in de tweede stad van Saoedi-Arabië, niet ver van bedevaartsoord Mekka. Mooie affiches, waar de Saoedi’s maar wat graag 40 miljoen euro voor betalen aan de Spaanse bond.

Lionel Messi, Frenkie de Jong, Sergio Ramos en Luka Modric midden in het seizoen in actie op ruim 4000 kilometer van Madrid. Wen er maar aan, want de Spaanse stervoetballers zijn de zoveelste sporters die voor heel veel geld door de Saoedi’s gekocht zijn. In hetzelfde King Abdullah Sports City Stadium in Djedda speelden Juventus en AC Milan precies een jaar terug ook al voor het eerst om de Italiaanse Super Cup en onlangs won Lazio ten koste van Juventus de strijd tussen de bekerwinnaar en de kampioen. Ruim 97 miljoen euro betaalde het koninkrijk om vier weken terug de massaal bekeken ‘Clash of the Dunes’ tussen boksers Anthony Joshua en Andy Ruiz jr. te mogen huisvesten in de speciaal gebouwde Diriyah Arena. De racewereld heeft er voet aan de grond met de jaarlijkse Formule E-race. Het Franse ASO vond bij de Saoedi’s een nieuw zanddecor voor de Dakar Rally. Van 4 tot en met 8 februari start onder de ASO-vlag ook voor het eerst de Ronde van Saoedi-Arabië, een vijfdaagse wielerkoers.

Van 4 tot en met 8 februari start onder de ASO-vlag ook voor het eerst de Ronde van Saoedi-Arabië. Helemaal bijzonder in een streng land als Saoedi-Arabië was de eerste worstelwedstrijd tussen twee vrouwen die eind vorig jaar werd georganiseerd in Riyad. Sobertjes stonden Nataly Neidhart en Lacey Evans in de ring, met saaie maillots en longsleeve shirts. ,,Uit respect voor de lokale cultuur’’, aldus de WWE. In maart volgen de golf-speelsters van de European Tour, ongetwijfeld ook in lange broeken.

Waar de laatste vijftien jaar vooral de schatrijke emiraten als Qatar, Abu Dhabi, Dubai en ook Bahrein groots inzetten op de organisatie van sportwedstrijden, is nu Saoedi-Arabië aan zet. Met grotendeels dezelfde beweegredenen als de Emiraten. Officieel om nieuw toerisme en geldstromen aan te boren, want de olierijkdom is niet eeuwig. Maar nog meer dan de emiraten probeert Saoedi-Arabië met sport en entertainment wereldwijd een mooier beeld van het koninkrijk te schetsen. ‘Sportswashing’, zo oordeelt Amnesty International. De manier waarop autoritaire regimes topsport gebruiken om hun internationale imago te manipuleren en hun kwalijke record op het gebied van mensenrechten weg te wassen.

Het onder strikte islamitische wet geregeerde koninkrijk ligt vanwege schendingen van de mensenrechten en de positie van de vrouwen regelmatig onder vuur. Ruim een jaar terug nog na de moord op journalist Jamal Khashoggi. Sindsdien werken de Saoedi’s aan rehabilitatie, door te benadrukken dat er veranderd wordt. Voor het eerst sinds 35 jaar openden weer bioscopen in het land. Vrouwen mogen eindelijk autorijden. En ook de strikte scheiding van man en vrouw versoepelde in veel openbare plaatsen.

Alle sportevenementen en ook de vele topartiesten die voor veel geld naar het land worden gelokt, moeten ook in dat kader worden geplaatst. ,,Ze proberen hun misbruik te verdoezelen door spraakmakende sportevenementen en spektakels te organiseren die worden ondersteund door zakenmensen, politici en wereldwijd beroemde topsporters’’, zo schreef de Saoedische mensenrechtenorganisatie ALQST twee maanden terug nog in een kritisch statement.

,,Maar om dat dan ‘sportswashing’ te noemen... Natuurlijk zit er een heel idee achter waardoor de visie op de ontwikkelingen in Saoedi-Arabië mogelijkerwijs iets positiever wordt. Maar gebeurt dat niet in veel meer landen?’’, reageert consultant Cyril Widdershoven, die contacten legt tussen Nederlandse bedrijven en de Saoedische overheid. ,,De Olympische Spelen in China. Evenementen in India. Rusland. Er zijn heel veel landen op aarde waar het niet zo gaat zoals het zou moeten gaan, volgens de regels van de EU en het westen. Maar ik loop al 20 jaar bij de Saoedi’s rond. Al deze ontwikkelingen zijn natuurlijk ook wel een gegeven dat daar echte veranderingen gaande zijn.’’

Kroonprins Mohammed bin Salman heeft sport in 2016 aangewezen als een prioriteit binnen het economische ontwikkelingsprogramma van het land. Als een agressieve haai jagen de Saoedi’s nu op alles wat er op te kopen valt, 650 miljoen dollar is gereserveerd voor het project. De Amerikaanse lobby-organisatie Churchill Ripley Group regelde ook al ontmoetingen met basketbal-organisatie NBA, de Formule 1-top en de Major League Soccer.

Widdershoven: ,,Is het een goede strategie om al die dingen te doen? ik weet het niet. De Supercup van Spanje in Saoedi-Arabië, ik begrijp het niet. De Dakar Rally hoort wat mij betreft thuis in Dakar. Maar oké… Wielrennen in Azerbeidzjan of Oman is net zo belachelijk. Als je het geld hebt, de stadions vol krijgt, er geld mee verdient, media-aandacht genereert en de clubs die moeten spelen het ook oké vinden.. Wie ben ik dan om te zeggen: dat mag niet?’’

Widdershoven heeft Saoedi-Arabië de laatste jaren spectaculair zien veranderen. ,,Drie jaar terug was er nog geen muziek, geen vrouwen op straat, niets. Tegen mijn klanten zei ik: vlieg daar maar lekker overheen. Maar het verandert er schrikbarend snel. Als het zo snel door blijft gaan, is Saoedi-Arabië binnen vijf jaar Dubai voorbij’’, verwacht de consultant, die zeker niet wil zeggen dat er niks meer mankeert aan het land.

,,Absoluut niet. Blijf kritisch, want het is echt geen Nederland. De vrijheden daar zijn nog lang niet zoals bij ons, maar in de regio is het precies op hetzelfde niveau. En bij de Saoedi’s verandert alles veel sneller dan in bijvoorbeeld de Emiraten.’’

Dat Novak Djokovic en Rafael Nadal hun demonstratie-partij in Djedda vorig jaar annuleerden na massale kritiek - officieel vanwege een blessure van Nadal - kan Widdershoven begrijpen. Tegelijkertijd vraagt hij zich af hoe er over een paar jaar naar het land gekeken wordt. ,,Want je kunt dit alles ook positief bekijken, hè. De jeugd in Saoedi-Arabië had tot drie jaar terug helemaal niets. Geen mogelijkheden om uit te gaan, westerse muziek was er niet te horen, concerten waren er niet en naar een wedstrijd van Barcelona kijken kon al helemaal niet. Nu dus wel. En er is niet alleen sport, hè. DJ Tiësto was er ook al. En vele andere artiesten. Maar daar hoor je dan niks over.’’